W branży kreatywnej często posiłkujemy się zdjęciami ze stocków. Jednak musimy być świadomi tego, że nie wszystkie zdjęcia możemy dowolnie wykorzystywać oraz modyfikować. Na rynku obecnych jest wiele płatnych oraz darmowych stocków, które niekiedy w całości, a często również tylko w części “pozbywają” się praw autorskich do utworu, jakim jest zdjęcie.
W internecie często możemy spotkać się z bezprawnym kopiowaniem, czy też rozpowszechnianiem zdjęć. Dzieje się tak dlatego, że internauci nie posiadają wiedzy dotyczącej ochrony praw autorskich, a autorzy zdjęć i grafik nie wiedzą jak przed takimi zachowaniami się chronić. Kwestie dotyczące praw autorskich reguluje ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Musimy pamiętać, że w internecie ta ustawa działa tak samo jak w świecie realnym. Istnieją jednak banki oraz licencje, które umożliwiają nam nieodpłatne wykorzystywanie utworów takich jak zdjęcia, grafiki, ilustracje etc.
Stocki zwane również bankami materiałów (zdjęć, video, muzyki etc.) są to strony, za pośrednictwem których autorzy mogą odpłatnie lub za darmo udostępniać swoje prace. Jest to alternatywa, dzięki której graficy, dziennikarze, kreatywni, czy osoby spoza branży nie muszą wydawać lwiej części budżetu na wykonanie dedykowanego utworu. Każdy stock udostępnia swoje zasoby na różnych licencjach, które zobowiązują nas do określonego wykorzystania pozyskanego materiału. Dlatego, zanim zaczniemy pracę z otrzymanym utworem, warto zapoznać się z licencją, żeby zabezpieczyć się przed ewentualnym pozwem.
Obecnie najczęściej spotykanym systemem licencjonowania praw autorskich, są licencje Creative Commons (CC), na bazie których możemy dowolnie i nieodpłatnie użytkować utwory, z zastrzeżeniem pewnych praw autorskich.
Wyróżniamy 5 rodzajów licencji CC:
- CC-BY – jest to licencja, która zobowiązuje nas do uznania autorstwa, oraz podpisu zdjęcia.
- CC-BY-NC – ta licencja upoważnia nas do niekomercyjnego użytkowania fotografii, z zaznaczeniem jej autora.
- CC-BY-ND – ta licencja upoważnia nas do użytkowania zdjęcia tylko w jego oryginalnej formie. Utwór nie może być w żaden sposób zmieniany, przekształcany, nie mogą również na jego podstawie powstać nowe dzieła.
- CC-BY-SA – ta licencja upoważnia nas do tworzenia zależnych utworów na bazie fotografii pierwotnej, jednak wszystkie te utwory mogą być rozpowszechniane wyłącznie zgodnie z licencją utworu pierwotnego.
- CC0 – ta licencja oznacza całościowe zrzeczenie się praw autorskich do utworu i pozwala na dowolne modyfikowanie i wykorzystywanie zdjęcia.
Istnieje również coś takiego jak Domena Publiczna. W kontekście własności intelektualnej jest to baza zasobów, z których możemy dowolnie i bez ograniczeń korzystać, bez uznania autorskich praw majątkowych. Dzieje się tak dlatego, że prawa te wygasły, lub zasoby te nigdy nie podlegały prawom autorskim.
